Gierałtowice (województwo opolskie)
wieś | |
Kościół parafialny pw. św. św. Szymona i Judy | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Sołectwo |
Gierałtowice[2] |
Liczba ludności (2022) |
339[3] |
Strefa numeracyjna |
77 |
Kod pocztowy |
47-208[4] |
Tablice rejestracyjne |
OK |
SIMC |
0502807 |
Położenie na mapie gminy Reńska Wieś | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa opolskiego | |
Położenie na mapie powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego | |
50°16′26″N 18°05′24″E/50,273889 18,090000[1] |
Gierałtowice (niem. Gerolsdorf[5][6], dodatkowa nazwa w j. niem. Gieraltowitz) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie kędzierzyńsko-kozielskim, w gminie Reńska Wieś.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa opolskiego.
W miejscowości funkcjonuje m.in. jednostka OSP[7].
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]W dokumentach z 1531 r. miejscowość występuje pod nazwą Geraltowitze[8].
W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod polską nazwą Gierotowice oraz nazwą niemiecką Gieraltowitz[9]. Wykaz notuje także leżący w pobliżu wsi folwark o nazwie Kopanin[9]. 1 kwietnia 1937 r. w miejsce nazwy Gieraltowitz wprowadzono nazwę Gerolsdorf[5]. 9 września 1947 r. nadano miejscowości polską nazwę Gierałtowice[6].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Najstarsze znane wzmianki o miejscowości pochodzą z 1380 roku. Dokumenty z 1418 r. potwierdzają istnienie w tym czasie w miejscowości drewnianego kościoła. W 1484 r. ówczesny właściciel Gierałtowic, Hans Suchowski, sprzedał je Janowi Klemie. W 1556 r. w miejscowości powstała szkoła[7][8].
W 1830 r. w Gierałtowicach znajdowały się m.in. wiatrak, cegielnia i leśniczówka. W 1865 r. w miejscowości znajdowały się m.in. wiatrak i karczma[8].
W 1901 r. wybudowano nowy budynek szkoły[7]. W 1910 roku miejscowość liczyła 1473 mieszkańców z czego 1379 deklarowało język polski, 16 polski i niemiecki oraz 77 niemiecki.
Do głosowania podczas plebiscytu na Górnym Śląsku uprawnionych było w Gierałtowicach 205 osób, z czego 177, ok. 86,3%, stanowili mieszkańcy (w tym 176, ok. 85,9% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 204 głosy (ok. 99,5% uprawnionych), w tym 204 (100%) ważne; za Niemcami głosowały 134 osoby (ok. 65,7%), a za Polską 70 osób (ok. 34,3%). W obszarze dworskim rozkład głosów prezentował się następująco: uprawnionych było 120 osób, z czego 76, ok. 63,3%, stanowili mieszkańcy (w tym 75, 62,5% całości, mieszkańcy urodzeni w obszarze dworskim). Oddano 118 głosów (ok. 98,3% uprawnionych), w tym 118 (100%) ważnych; za Niemcami głosowało 112 osób (ok. 94,9%), za Polską 6 osób (ok. 5,1%)[10].
Demografia
[edytuj | edytuj kod]W 1865 r. w miejscowości mieszkało 3 chłopów, 17 zagrodników i 21 chałupników; do 1-salowej szkoły uczęszczało 160 uczniów[8]. Wedle spisu z 1 grudnia 1910 r. w miejscowości mieszkało 289 Polaków, natomiast w dworze – 130[11].
Rok | 1830 | 1855 | 1861 | 1880 | 1925 | 1933 | 1939 | 1945 | 1946 | 1960 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Liczba mieszkańców | 354[a] | 425 | 487[b] | 349[c] | 351[d] | 497[12] | 481[13] | 381 | 348 | 387[e] |
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Katalog zabytków sztuki w Polsce z 1965 r. wymienia[14]:
- Kościół parafialny pw. św. św. Szymona i Judy z 1937[15] roku, zbudowany w miejscu wcześniejszego, drewnianego z 1559[16] roku, przeniesionego do Przewozu. W kościele znajdują się m.in.: monstrancja z XVIII wieku, przerobiona w czasach nowszych oraz dzwony: gotycki z 1451 r. z plakietką Ukrzyżowania oraz kartuszem herbowym, i sygnaturka z 1682 roku. Na przykościelnym cmentarzu znajduje się m.in. nagrobek Karola Reinholda v. Tolgerlag (zm. 1816).
Sport
[edytuj | edytuj kod]W Gierałtowicach działa klub piłkarski LZS Gierałtowice, który od sezonu 2005/2006 gra w „B klasie”.
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Liczba domów mieszkalnych: 52.
- ↑ Liczba budynków mieszkalnych: 53; gospodarczych: 55.
- ↑ Liczba budynków mieszkalnych: 46.
- ↑ Stan na 16 czerwca; w tym 191 osób (ok. 54,5%) to kobiety. 84 osoby (ok. 23,9%) posługiwały się j. niemieckim, 71 (ok. 20,2%) – j. polskim, a 196 (ok. 55,8%) – oboma językami.
- ↑ Z zajęć pozarolniczych utrzymywało się 42,2% ogółu. Liczba budynków mieszkalnych: 66.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 32505
- ↑ Aleksandra Kapu?ci?ska: BIP - Urząd Gminy Reńska Wieś - Gierałtowice. Urząd Gminy Reńska Wieś, 2008-01-11. [dostęp 2013-01-18]. (pol.).
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-05] .
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 298 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
- ↑ a b c Michael Rademacher: Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Cosel. 2006. [dostęp 2013-01-21]. (niem.).
- ↑ a b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 9 września 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 124, poz. 778).
- ↑ a b c Reńska Wieś. [dostęp 2013-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-29)]. (pol.).
- ↑ a b c d e Stefan Popiołek (red.): Ziemia kozielska. Koźle: Komitet obchodów 800 lecia miasta Koźla, 1963, s. 176–177. (pol.).
- ↑ a b Knie 1830 ↓, s. 178.
- ↑ Herbert Kunze: Landsmannschaft der Oberschlesier in Karlsruhe. [dostęp 2013-01-21]. (niem.).
- ↑ Jan Łangowski (red.), Edmund Osmańczyk (red.): Leksykon Polactwa w Niemczech. Związek Polaków w Niemczech T.z., 1939, s. 227. (pol.).
- ↑ Stan na 16 czerwca.
- ↑ Stan na 17 maja.
- ↑ Tadeusz Chrzanowski (red.), Marian Kornecki (red.): Katalog zabytków sztuki w Polsce. T. VII: Województwo opolskie. Cz. zeszyt 5: Powiat kozielski. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk – Zespół Inwentaryzacji Zabytków, 1965, s. 9–10. (pol.).
- ↑ Strona internetowa. renskawies.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-29)]. gminy Reńska Wieś podaje, że kościół wybudowano w latach 1936–1940.
- ↑ Strona internetowa. renskawies.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-29)]. gminy Reńska Wieś podaje, że kościół został przebudowany w 1550 roku.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865 (niem.).
- Łangowski Jan (red.), Osmańczyk Edmund (red.), Leksykon Polactwa w Niemczech; Związek Polaków w Niemczech T.z., 1939
- Popiołek Stefan (red.), Ziemia kozielska; Komitet obchodów 800 lecia miasta Koźla, Koźle 1963
- Chrzanowski Tadeusz (red.), Kornecki Marian (red.), Katalog zabytków sztuki w Polsce, tom VII: Województwo opolskie, zeszyt 5: Powiat kozielski; Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk – Zespół Inwentaryzacji Zabytków, Warszawa 1965
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Strona internetowa. renskawies.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-29)]. gminy Reńska Wieś